McDonald’s, Kentucky Fried Chicken en de Pizza Hut
De eerste weken in Kenia drong het langzaam maar zeker tot me door. Nairobi, een stad vol mega-malls en 4-Wheel drivesherbergt geen enkele McDonald’s, het symbool bij uitstek van hedendaags kapitalisme. Ik begon mij af te vragen wat dit zegt over mijn nieuwe thuisstad. Is Nairobi eigenlijk wel een stad? Ik weet immers nog goed dat mijn vrienden uit Zeist vroeger de helft van hun eigenwaarde haalden uit het feit dat dit uit de kluiten gewassen antroposofische dorp mooi wel een McDonald’s had. Een soort eigentijdse stadsrechten, een bewijs dat je mee doet. Nairobi doet dus niet mee. Is er dan wel vraag naar die kinderlokkende clown met z’n plakkerige hamburgers? Dat moet haast wel. Kenia herbergt immers een groeiende middenklasse en staat niet bekend om haar hoogwaardige culinaire cultuur: gegrilde geit en maismeelbrei zijn favoriet.
De belichaming van slechte smaak, Colonel Sanders en zijn leger van gefrituurde plofkippetjes uit Kentucky, zijn twee jaar terug wel begonnen met een aanval op de Keniaanse markt. Tevens ligt er een uitgebreid netwerk aan Zuid-Afrikaanse ketens die pizza’s, kip en ijs aan de pomp verkopen. Ook het iets hogere segment van fastfoodketens uit het meest ontwikkelde Afrikaanse land verovert nu de rest van Afrika: pizzeria Debonairs en hamburgertent Steers hebben mij als klant mogen ontvangen van Abidjan tot Nairobi. Zelfs het hippe en biologisch verantwoorde Naked pizza is vanuit de VS overgewaaid.
Maar waarom is er geen McDonald’s? Een klein onderzoek lijkt uit te wijzen dat het probleem aan de supply chain ligt. Grote internationale ketens willen een garantie dat de producten op tijd geleverd worden en volgens bepaalde hoogstaande hygiëne- en kwaliteitsstandaarden. KFC kon dankzij de jarenlange aanwezigheid van de fastfood-kipschuren partners vinden die uiteindelijk aan alle eisen voldeden. McDonald’s heeft een meer diverse menukaart, wil overal dezelfde kwaliteit bieden en kan zich geen schandalen veroorloven. Kenia lijkt nog een brug te ver.
Toch zijn er Mickey D’s te vinden van Trinidad tot Wit Rusland; van Sri Lanka tot Bosnië, en zelfs één (op een legerbasis) in Irak. De eerste McDonald’s in Sub-Sahara Afrika opende pas in 1995 haar deuren, in (wederom) Zuid Afrika, waar op dit moment 153franchises te vinden zijn. Het geeft de uitzonderingspositie van Zuid Afrika op het continent weer, want verder is er in donker Afrika nergens een Big Mac te verkrijgen.
Ook het gerenommeerde blad Economist gebruikt de Big Mac als economische indicator. Bijna heel Afrika kan dus geen deel uit maken van deze index. De afwezigheid van McDonald’s lijkt dus op meerdere manieren veelzeggend wat betreft de staat van het Afrikaanse investeringsklimaat, de infrastructuur en de economie. De ondernemer die het Amerikaanse Subway naar de Oost Afrikaanse markt brengt, wijst op de wisselende kwaliteit en gebrek aan consistentie van leveranties, de lage scholing van de staf en de slechte energievoorziening in deze landen.
Op internet gaan overigens minder prozaïsche samenzweringstheorieën de ronde: Ronald McDonald heeft zijn handen van Kenia afgetrokken, omdat het vorige kabinet eiste dat er alleen lokale aardappelen gebruikt werden. De neef van de President zou wel een grote aardappelteler zijn, fluisterde een gedesillusioneerde Keniaan tegen mij. Hij is niet de enige die smachtend wacht op de intrede van de Amerikaanse hamburgergigant. De stiefbroer van Obama voerde deze verkiezingen zelfs campagne met de belofte zijn ‘contacten in Washington’ te gebruiken om McDonald’s naar het afgelegen rurale gebied te lokken dat hij wilde vertegenwoordigen. (Hij heeft overigens grandioos verloren.)
In het kader van de ‘Golden Arches Theory of Conflict’ vind ook ik het een vervelend idee dat er geen McDonald’s is in Kenia, noch in al haar buurlanden. Naties die beiden een McDonald’s binnen hun landgrenzen hebben, voeren immers geen oorlog met elkaar, zo betoogde Thomas Friedman[1]. Dus, in vredesnaam open een McDonald’s in Kenia!
Tot die tijd moet ik het doen met de lokale versie van McDonald’s, de McKing. Ze bleken de unieke smaak al onder de knie te hebben: het smaakte helemaal nergens naar!
[1] met name de oorlog tussen Georgië en Rusland in 2008 ondermijnt deze theorie overigens enigszins
Tijmen Rooseboom 